Synthetic Biology หรือ ชีวนวัตกรรม ถูกนำมาใช้ในวงการแพทย์มานานพอสมควร เช่น การผลิตวัคซีนบางชนิด หรือการผลิตอินซูลินสำหรับโรคเบาหวาน โดยปัจจุบันเริ่มมีการพูดถึงมากขึ้นอีกครั้ง เนื่องจากเป็นศาสตร์ที่ตอบโจทย์ตรงความต้องการผู้บริโภคมากขึ้น
เพื่อให้เข้าใจความหมายในเชิงหลักการมากขึ้น “ชีวนวัตกรรม” คือการผสมผสานความรู้ทางด้านวิศวกรรมศาสตร์เข้ากับชีววิทยา หรือการนำเทคโนโลยีพันธุวิศวกรรมเข้าไปผสานกับเทคโนโลยีการเลี้ยงจุลินทรีย์ เพื่อให้ใช้จุลินทรีย์เป็นเสมือนโรงงานในการผลิต หรือสังเคราะห์ผลิตผลิตภัณฑ์ตามที่เราต้องการ แทนการพึ่งพากระบวนการผลิตตามธรรมชาติที่อาจใช้เวลาและทรัพยากรที่มากกว่า
ดังนั้น Synthetic Biology คือศาสตร์ในการสร้างผลลัพธ์ให้ตรงกับความต้องการและในเวลาที่รวดเร็วมากกว่า
เนื่องจากตอนนี้ วิทยาการของ Synthetic biology ได้รับการพัฒนาจนวิทยาการเริ่มเข้าที่เข้าทาง ทำให้สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้อย่างเป็นรูปธรรม ไม่อยู่ในงานวิจัยอีกต่อไป จึงมีการพูดถึงการนำ Synthetic biology มาใช้ในการผลิตอาหาร ซึ่งเป็นรูปแบบที่น่าสนใจเป็นอย่างมากว่าอาหารในอนาคตของพวกเราจะเป็นอย่างไร
ข้อดีตอนนี้ที่เห็นได้อย่างชัดเจน คือการผลิตอาหารโดยใช้วิทยาการ Synthetic biology นี้ เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เนื่องจากเมื่อเทียบกับวิธีการผลิตอาหารแบบเก่า Synthetic biology สามารถลดการใช้ทรัพยากรได้มากกว่า ในขณะเดียวกันก็ได้ผลผลิตสูงกว่า
ที่เห็นในวันนี้และใกล้ตัวขึ้นมากทุกทีก็คือเรื่องของอาหารการกิน เบอร์เกอร์ นม ไข่ ต่อไปอาจไม่ต้องพึ่งกระบวนการฟาร์ม ไม่ต้องลงทุนบนความเสี่ยง แต่จะมีความปลอดภัยจากเชื้อโรค ได้ผลผลิตที่คุ้มค่าและยั่งยืน
และที่ฮือฮากันล่าสุด จนเป็นกระแสไปทั่วโลกในอุตสาหกรรมปศุสัตว์ คือสิ่งที่ดูเหมือนจะเป็นไปไม่ได้จริง แต่ได้เกิดขึ้นแล้วนั่นคือ Impossible Food ในอเมริกา ที่สามารถผลิตเนื้อวัวบด แล้วนำมาทำเป็นเบอร์เกอร์โดยไม่ต้องเลี้ยงวัว หรือฆ่าวัวเลยแม้แต่ตัวเดียว
ทั้งยังมีปรุงแต่งด้วย Heme protein ซึ่งเป็นสังเคราะห์โดยวิธี Synthetic biology ทำให้มีรสชาติ กลิ่นและสีสันเหมือนกันจนแทบแยกไม่ออก
แต่ผลลัพธ์ที่สำคัญคือตอบโจทย์ผู้บริโภคทั้งกลุ่มที่รับประทานเนื้อสัตว์ กลุ่มมังสวิรัติ และกลุ่ม Vegan ที่ไม่ทานเนื้อสัตว์เลย
นอกเหนือจากการนำมาใช้ในแง่อาหารแล้ว Synthetic biology ยังสามารถนำมาทดแทนการผลิตยารักษาโรคบางชนิด ที่วิธีปัจจุบันนำยามาจากพืช ซึ่งขั้นตอนการปลูกอาจจะต้องใช้ระยะเวลาเป็นปี ๆ กว่าจะเก็บเกี่ยว และต้องใช้พลังงานสูงและขั้นตอนที่ยุ่งยากในการสกัด และการทำบริสุทธิ์
แต่ด้วย Synthctic biology นั้น เราสามารถลัดขั้นตอนเหล่านี้ไปได้เลย เช่นในปัจจุบันสามารถผลิตยาต้านมาลาเรีย หรือแม้แต่สารสกัดกัญชา โดยใช้วิธี synthetic biology ซึ่งสามารถผลิตได้ในปริมาณมาก และมีความบริสุทธิ์สูง
หากมองไปยังอนาคตวงวิทยาศาสตร์การแพทย์มีการตั้งโจทย์ว่าจะทำอย่างไรให้เซลล์มะเร็งหยุดการเจริญเติบโต ทำอย่างไรให้ยารักษาโรคมะเร็งออกฤทธิ์ตรงกับเซลล์มะเร็งและไม่ทำลายเซลล์ที่ดีในร่างกาย หรือแม้แต่การที่เราสามารถเข้าไปแก้ที่รหัสพันธุกรรมหรือที่เรียกกันว่า Gene editing ได้เลย
นั่นหมายความว่าชีวนวัตกรรม จะมุ่งไปที่การสร้างการรักษาเฉพาะทาง และทำให้สามารถข้ามข้อจำกัดไปได้
เรียกได้ว่า ในอนาคต Synthetic Biology จะเป็นศาสตร์ใหม่ที่ผสมผสานความรู้หลาย ๆ ศาสตร์เข้าด้วยกัน เพื่อสร้างมาตรฐานใหม่ในชีวิตเราขึ้นมา บนความท้าทายที่ทำให้โลกน่าอยู่ขึ้น
เช่นเดียวกับในอุตสาหกรรมปิโตรเคมี ที่ในปัจจุบันได้จากการขุดน้ำมัน และกลั่นน้ำมันดิบ หรือก๊าซธรรมชาติ ต้องใช้ทั้งทรัพยากร และปล่อยมลพิษของเสียมากมาย กว่าจะได้สารเคมีที่ต้องการ ยังไม่นับรวมถึงผลกระทบด้านสุขภาพต่อมนุษย์ ที่เกิดจากมลพิษเหล่านี้ ชีวนวัตกรรมแก้ปัญหา ทั้งเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และมนุษย์อีกด้วย
นี่คือศาสตร์ใหม่ที่กำลังขับเคลื่อนโลกไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืนที่แท้จริง
สำหรับผู้ที่สนใจเรื่อง Synthetic Biology สามารถเข้าร่วมฟังสัมมนาหัวข้อ SynBio Forum 2019 วันพฤหัสบดีที่ 7 พฤศจิกายน 2562 เวลา 08.00-12.00 น. ณ ชั้น 8 อาคาร เอ็ม ทาวเวอร์ สำนักงานใหญ่ บริษัท บางจาก คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน)