‘สารเคมีตลอดกาล’ ภัยร้ายคุกคาม ทุกอณูบนโลก อยู่ในทุกผลิตภัณฑ์ที่ใช้

ทำความรู้จัก “สารเคมีตลอดกาล” PFAS หายนะ สุขภาพ-สิ่งแวดล้อม ปนเปื้อนทุกที่ในโลก อยู่ในทุกผลิตภัณฑ์ที่ใช้ หลังพบในน้ำแร่ 10 จาก 19 ยี่ห้อ ในยุโรป

การตรวจพบ “กรดไตรฟลูออไรอะซีติค” หรือ TFA (Trifluoroethanoic acid) ซึ่งเป็น “สารเคมีตลอดกาล” (PFAS) ที่เป็นอันตรายต่อระบบสืบพันธุ์ ในน้ำแร่ 10 จาก 19 ยี่ห้อ ของเครือข่ายปฏิบัติการกำจัดศัตรูพืชแห่งยุโรป หรือ PAN Europe (Pesticide Action Network Europe) ล่าสุด ซึ่งเกินขีดจำกัดสำหรับสารกำจัดศัตรูพืชในน้ำดื่มของสหภาพยุโรป เรียกได้ว่าสั่นสะเทือน เพราะสารดังกล่าวเป็นก๊าซเรือนกระจก ที่สามารถคงอยู่ในชั้นบรรยากาศได้นานถึง 1,000 ปี ที่สหรัฐฯ พยายามหาทางกำจัดมาโดยตลอด

นอกจากนั้น จากการตรวจพบ น้ำแร่ 7 จากทั้งหมด 19 ยี่ห้อ มีการปนเปื้อนของ TFA มีความเข้มข้นตั้งแต่เกินขีดจำกัดการวัดปริมาณ (50 นาโนกรัมต่อลิตร) ไปจนถึงสูงถึง 3,200 นาโนกรัมต่อลิตร (ng/L) ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่กำหนดไว้ถึง 32 เท่า นับเป็นการค้นพบที่น่าตกใจ เพราะน้ำแร่ควรจะบริสุทธิ์ และแยกสารเคมีที่มนุษย์สร้างขึ้นออกจากกัน ประเด็นสำคัญคือ การปนเปื้อนที่พบ เป็นอันตรายต่อระบบสืบพันธุ์

“จากตัวอย่างน้ำในเบลเยียมมากกว่า 600 ตัวอย่าง พบ TFA ไปแล้ว 93% โดยพบสารในระดับสูงในพื้นที่เกษตรกรรม ส่วนสวิตเซอร์แลนด์พบ TFA ได้ทั่วไปในน้ำใต้ดินของประเทศ และตัวอย่างน้ำฝนในสหรัฐฯ ทั้งหมดที่ตรวจสอบมีสารเคมีดังกล่าว”

ความเข้มข้นของสารประกอบนี้ กลับพุ่งสูงขึ้นในฝน ดิน เลือดมนุษย์ อาหารจากพืช และน้ำ ตามการศึกษาล่าสุดใน Environmental Science & Technology โดยนักวิจัยกล่าวว่า เป็นผลมาจากการใช้ยาฆ่าแมลงที่มีสาร TFA เพื่อเป็นสารคงตัว หรือเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในทางอื่น ในปริมาณมาก จนมีสารนี้ปะปนอยู่ในสิ่งแวดล้อมทั่วโลก

สารเคมีตลอดกาล คุณสมบัติโดดเด่น แต่อันตราย

สารเคมีตลอดกาล (PFAS) หรือ บางครั้งเรียกว่า “สารเคมีถาวร” เป็นสารเคมีสังเคราะห์ที่มนุษย์สร้างขึ้น มองด้วยตาเปล่าไม่เห็น มักจะใช้เพื่ออ้างถึงสารที่มีความคงทน หรือไม่สลายตัวในธรรมชาติ มีคุณลักษณะที่สามารถต้านความร้อน น้ำมันและน้ำได้ ด้วยเหตุนี้ จึงมีผู้นำสารเคมีนี้มาเป็นส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์ที่พบได้ในชีวิตประจำวัน เช่น เครื่องครัว โฟมดับเพลิง และเสื้อผ้า ตลอดจนบรรจุภัณฑ์อาหาร เครื่องสำอาง เฟอร์นิเจอร์ ฯลฯ ซึ่งหมายความว่า เมื่อสารเหล่านี้ถูกปล่อยออกมาในสิ่งแวดล้อมแล้ว มันจะไม่ย่อยสลาย หรือหมดอายุ ทำให้มันสามารถคงอยู่ในธรรมชาติได้เป็นระยะเวลานานมาก ก่อให้เกิดอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม หรือสุขภาพมนุษย์

เมื่อหลายร้อยปี ไม่มีใครรู้จัก “สารเคมีตลอดกาล” หรือ PFAS แต่ในตอนนี้ สารดังกล่าว ปนเปื้อนอยู่ในทุกอณูของสิ่งแวดล้อม ตั้งแต่ในอากาศ ผืนดิน และน้ำบาดาล ทั้งในหิมะบนขั้วโลกเหนือที่ห่างไกล ไปจนถึงไข่เต่าที่ฝังอยู่บนหาดทราย ทำให้แต่ละประเทศต่างกังวลเกี่ยวกับผลกระทบต่อสุขภาพที่เกิดขึ้นจากสารพิษเหล่านี้มากยิ่งขึ้น

ที่ผ่านมา มีความพยายามจากหน่วยงานกำกับดูแลด้านสิ่งแวดล้อมของสหรัฐฯ (EPA) ได้กำหนดให้ “สารเคมีตลอดกาล” PFAS เป็นสารอันตราย และเจ้าหน้าที่ของรัฐทั่วประเทศ ได้ดำเนินการเพื่อกำหนดเป้าหมายสารเคมีดังกล่าว ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีว่า มันปนเปื้อนอยู่ในระบบน้ำดื่มของสหรัฐฯ

ก่อนหน้านี้ สารเคมีดังกล่าว เชื่อมโยงกับปัญหาสุขภาพมากมาย อย่างมะเร็ง โรคต่อมไทรอยด์ โรคตับ และน้ำหนักแรกเกิดต่ำ นอกจากนี้ ยังทำให้วัคซีนมีประสิทธิภาพน้อยลงด้วย โดยการศึกษาที่เผยแพร่เมื่อปี 2565 ก็ชี้ให้เห็นอีกว่า การดื่มน้ำฝนทั่วโลกจะไม่ปลอดภัย เนื่องจากมีสารเคมีตลอดกาลปนเปื้อนอยู่

สารเคมีตลอดกาล ตอกย้ำ เจอในน้ำทั่วโลก

การศึกษาใหม่ โดยหน่วยงานคุ้มครองสิ่งแวดล้อม เก็บตัวอย่างน้ำมากกว่า 45,000 ตัวอย่างทั่วโลก พบว่า ประมาณ 31% ของตัวอย่างน้ำใต้ดิน มีระดับ PFAS ถือว่าเป็นอันตรายต่อสุขภาพของมนุษย์ แม้แหล่งที่เก็บน้ำจะไม่ได้อยู่ใกล้แหล่งที่มีการปนเปื้อนก็ตาม ขณะที่ 16% ของน้ำผิวดิน เช่น ลำธาร แม่น้ำ สระน้ำ และทะเลสาบ ประมาณ 16% ที่ไม่ได้อยู่ใกล้แหล่งใดๆ ที่ทราบ มีระดับ PFAS ที่เป็นอันตรายเช่นเดียวกัน

นอกจากนี้ จากการวิจัยล่าสุด พบว่า สารดังกล่าวเป็นก๊าซเรือนกระจก ที่สามารถคงอยู่ในชั้นบรรยากาศได้นานถึง 1,000 ปี และประมาณ 60% ของสารเคมีตลอดกาลทั้งหมด ที่ผลิตตั้งแต่ปี 2019-2022 เป็นก๊าซกลุ่มฟลูโอริเนต ที่กลายเป็น TFA ได้ ซึ่งเป็นสารเคมีที่ยากต่อการกำจัด เนื่องจากสามารถเคลื่อนที่ได้ และอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้นาน ในขณะเดียวกัน เทคโนโลยีการกรองเพื่อกำจัดสารเคมีตลอดกาลอื่นๆ ออกจากน้ำ ไม่สามารถกำจัด TFA ในระดับอุตสาหกรรมได้

ขณะที่ บริษัท 3M ซึ่งผลิตผลิตภัณฑ์ครอบจักรวาล ตั้งแต่อุปกรณ์ทำความสะอาด ไปจนถึงวัสดุก่อสร้างและผลิตภัณฑ์ทางการแพทย์ ถึงกับประกาศว่า จะหยุดผลิตสารเคมีตลอดกาล หรือ PFAS และหยุดใช้สารเคมีเหล่านี้ในผลิตภัณฑ์ของบริษัททั้งหมด ภายในสิ้นปี 2025

ตัวอย่างสารเคมีตลอดกาลที่รู้จักกันดี

• สาร PCB (Polychlorinated Biphenyls) ใช้ในอุตสาหกรรมหลากหลาย แต่เมื่อมันถูกปล่อยออกมาในสิ่งแวดล้อม มันจะไม่ย่อยสลายและสามารถสะสมในร่างกายและสิ่งแวดล้อมได้
• สารฆ่าแมลง (เช่น DDT) แม้จะมีการห้ามใช้ในบางประเทศ แต่สารเหล่านี้ยังคงอยู่ในสิ่งแวดล้อม และสามารถสะสมในห่วงโซ่อาหารได้

สารเคมีเหล่านี้มักจะถูกเรียกว่า “สารเคมีตลาดกาล” หรือ สารพิษถาวร เนื่องจากไม่สามารถสลายตัวได้ง่ายในธรรมชาติ และมีผลกระทบในระยะยาว ที่ทั่วโลกกำลังตระหนัก และหลายประเทศเตรียมห้ามใช้ PFAS ทั้งในยุโรป นิวซีแลนด์ และสหรัฐฯ

อ้างอิง :

• https://www.voathai.com/a/scientists-regulators-race-to-eliminate-forever-chemicals/html
• https://thehill.com/policy/equilibrium-sustainability/5037593-mineral-water-forever-chemicals/
• https://phys.org/news/2024-04-polar-groundwater-nature-riddled-chemicals.html
• https://www.bangkokbiznews.com/environment/1157900