“ฝุ่นแดง” ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ และสิ่งแวดล้อม มากมายมหาศาลขนาดไหน หลัง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม สั่งยึดอายัดฝุ่นแดงโรงงานเหล็กฉาว 43,000 ตัน
นางสาวฐิติภัสร์ โชติเดชาชัยนันต์ หัวหน้าคณะทำงานรัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม เปิดเผยว่า นายเอกนัฏ พร้อมพันธุ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม ได้สั่งการให้ “ทีมตรวจการสุดซอยกระทรวงอุตสาหกรรม” ร่วมกับตำรวจสอบสวนกลาง (CIB) กรมสอบสวนคดีพิเศษ (ดีเอสไอ) กองบังคับการปราบปรามการกระทำความผิดเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (บก.ปทส.) กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร (กอ.รมน.) ลงพื้นที่ตรวจสอบบริษัท ซิน เคอ หยวน สตีล จำกัด อ.บ้านค่าย จ.ระยอง เพิ่มเติมหลังจาก เมื่อวันที่ 2 เมษายน 2568 ตรวจพบว่า บริษัทฯ มีการลักลอบจัดเก็บฝุ่นแดงซึ่งเป็นกากอุตสาหกรรมอันตราย ปนเปื้อนโลหะหนัก ที่เกิดจากกระบวนการหลอมเหล็ก โดยกองเก็บไว้ภายในบริเวณโรงงานเป็นจำนวนมาก
นางสาวฐิติภัสร์ฯ กล่าวต่อว่า หลังจากที่ทีมตรวจสุดซอยใช้อำนาจตาม พ.ร.บ.โรงงาน บุกเข้าตรวจสอบ บริษัท ซิน เคอ หยวน สตีล จำกัด ต่อเนื่องอีกครั้ง หลังพบความผิดปกติของปริมาณฝุ่นแดง ซึ่งบริษัทฯ แจ้งว่า ตั้งแต่ปี 2559-2565 มีเพียง 2,245 ตัน แต่จากการตรวจสอบพบว่า มีการครอบครองจริง มากกว่า 43,000 ตัน มูลค่ากว่า 1.7 พันล้าน โดยหนึ่งในกรรมการบริษัทฯ อ้างว่าที่ข้อมูลตัวเลขคลาดเคลื่อนจากที่แจ้งไว้ เนื่องจากการเปลี่ยนพนักงานบันทึกข้อมูลหลายครั้ง ทำให้ไม่สามารถระบุผู้ให้ข้อมูลเดิมได้
เจ้าหน้าที่กรมโรงงานอุตสาหกรรมและสำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดระยอง จึงได้ระงับการนำฝุ่นแดงทั้งหมดออกนอกบริเวณโรงงาน พร้อมกับยึดอายัดและเก็บตัวอย่างฝุ่นแดงเพื่อตรวจพิสูจน์ จนกว่าบริษัทฯ จะสามารถชี้แจงแหล่งที่มาได้อย่างชัดเจนภายในวันที่ 10 เมษายนนี้ พร้อมเตรียมเพิกถอนใบอนุญาตนำสิ่งปฏิกูล หรือวัสดุที่ไม่ใช้แล้วออกนอกบริเวณโรงงาน
“ข้ออ้างเรื่องความคลาดเคลื่อนของข้อมูล เนื่องจากการเปลี่ยนพนักงาน เป็นข้ออ้างที่บริษัทสีเทามักใช้เพื่อหลีกเลี่ยงการชี้แจงข้อเท็จจริง และหากบริษัทฯ ไม่สามารถชี้แจงที่มาของฝุ่นแดงได้ จะถูกดำเนินคดีตามกฎหมาย โดยจะพิจารณาร่วมกับดีเอสไอ อาจรับเป็นคดีพิเศษ เพื่อให้การสะสางคดีเป็นไปอย่างรวดเร็วและเข้มงวด” นางสาวฐิติภัสร์ กล่าวทิ้งท้าย
ฝุ่นแดงจากกากอุตสาหกรรม: อันตรายที่มองไม่เห็น
ฝุ่นแดง (Red Dust) ที่เกิดจากกากอุตสาหกรรมอันตรายเป็นปัญหาสิ่งแวดล้อมที่กำลังได้รับความสนใจในหลายพื้นที่ทั่วโลก โดยเฉพาะในเขตอุตสาหกรรมหนัก เช่น โรงงานผลิตโลหะ โรงงานเคมี หรือการกำจัดของเสียอันตราย ฝุ่นแดงประเภทนี้ไม่เพียงแต่สร้างความรำคาญ แต่ยังเป็นภัยคุกคามต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อมอย่างร้ายแรง เนื่องจากมีส่วนผสมของสารพิษที่ปนเปื้อนอยู่ในอากาศ
ที่มาของฝุ่นแดงจากกากอุตสาหกรรม
“ฝุ่นแดง” หรือ “ฝุ่นจากเตาหลอมเหล็ก” เกิดจากกระบวนการหลอมเหล็กในเตาหลอมไฟฟ้า (Electric Arc Furnace: EAF) โดยมีลักษณะเป็นผงสีแดงหรือสีน้ำตาลแดง มีองค์ประกอบหลักเป็นโลหะหนักหลายชนิด เช่น เหล็กออกไซด์ สังกะสีออกไซด์ ตะกั่ว แคดเมียม และโครเมียม ซึ่งเป็นอันตรายต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม
หากไม่มีระบบควบคุมฝุ่นที่ดีพอ ฝุ่นเหล่านี้จะฟุ้งกระจายออกมาสู่สิ่งแวดล้อมรอบนอกโรงงาน โดยมีลักษณะเป็นฝุ่นสีแดงปนสนิมที่สามารถเกาะตามบ้านเรือน เสื้อผ้า รถยนต์ และแม้กระทั่งปนเปื้อนในอากาศที่ต้องหายใจเข้าไป
ฝุ่นแดงจากกากอุตสาหกรรมมักเกิดจากกระบวนการผลิตหรือการกำจัดของเสียที่มีส่วนประกอบของแร่ธาตุหนัก เช่น เหล็กออกไซด์ (Iron Oxide) ตะกั่ว แคดเมียม หรือสารหนู ซึ่งพบได้ในกากตะกอนจากโรงงานผลิตอะลูมิเนียม (Red Mud) หรือโรงงานถลุงแร่ เมื่อกากเหล่านี้ถูกทิ้งไว้ในที่โล่งโดยไม่มีการจัดการที่เหมาะสม ลมจะพัดพาอนุภาคฝุ่นละเอียดเหล่านี้กระจายไปในอากาศ สร้างเป็นมลพิษที่มองเห็นได้ในรูปของฝุ่นสีแดง
ผลกระทบต่อสุขภาพ
ฝุ่นแดงจากกากอุตสาหกรรมอันตรายมีความแตกต่างจากฝุ่นธรรมชาติตรงที่มันปนเปื้อนสารเคมีที่เป็นพิษ การสูดดมฝุ่นนี้อาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองในระบบทางเดินหายใจ เช่น ไอ หายใจลำบาก หรืออักเสบ ในระยะยาว การสัมผัสสารพิษ เช่น ตะกั่วหรือแคดเมียม อาจนำไปสู่โรคร้ายแรง เช่น มะเร็งปอด โรคไตวาย หรือความผิดปกติของระบบประสาท เด็กและผู้สูงอายุเป็นกลุ่มที่เสี่ยงที่สุด เนื่องจากร่างกายมีความต้านทานต่ำ
ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
ฝุ่นแดงที่ตกลงสู่พื้นดินและแหล่งน้ำสามารถปนเปื้อนดินและน้ำใต้ดินได้ สารพิษในฝุ่นอาจสะสมในพืชผลทางการเกษตรและสัตว์น้ำ ส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่อาหารและความปลอดภัยของอาหาร นอกจากนี้ ความเป็นกรดหรือด่างสูงของกากอุตสาหกรรมบางชนิดยังทำลายระบบนิเวศ ทำให้พืชและสัตว์ในพื้นที่ผลกระทบไม่สามารถเจริญเติบโตได้ตามปกติ
ตัวอย่างในประเทศไทย
ในประเทศไทย ปัญหาฝุ่นแดงจากกากอุตสาหกรรมเคยถูกพูดถึงในชุมชนใกล้โรงงานอุตสาหกรรมบางแห่ง เช่น เขตนิคมอุตสาหกรรมที่มีการจัดการของเสียไม่ดีพอ ชาวบ้านมักรายงานถึงฝุ่นสีแดงที่ฟุ้งกระจายในอากาศ โดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้งที่ลมแรง ซึ่งสร้างความกังวลต่อสุขภาพและการดำรงชีวิต