‘พสุธ รัตนบรรณางกูร’ ชีวิตธรรมดาที่พอดี วิถีใหม่รับมือโลกร้อน

เสียงบ่นพึมพำไม่อาจช่วยให้อุณหภูมิที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องลดลงได้ แต่ถ้าทุกคนลงมือปฏิบัติด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมคนละอย่างสองอย่าง ถึงจะไม่เห็นผลทันทีในวันนี้ ก็ยังมีโอกาสเป็นได้ที่จะทำให้ปริมาณก๊าซเรือนกระจกซึ่งเป็นสาเหตุการเกิดภาวะโลกร้อนลดลงได้ในวันหน้า

หนึ่งในตัวอย่างคนออกแบบการใช้ชีวิตให้ “สมดุล” อย่าง พสุธ รัตนบรรณางกูร หรือ “พี่โพ” ที่ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมอย่างลงตัว เขากับคู่ชีวิต “หนูดี” วนิษา เรซ มีไลฟ์สไตล์ที่คล้ายคลึงกันเพราะกินแพลนต์ เบส เหมือนกัน แต่ทั้งคู่ก็บอกกับตัวเองว่า จะไม่ตึง ไม่หย่อนเกินไป และไม่จำเป็นต้องใช้ชีวิตเป๊ะกับทุกเรื่อง

“พสุธ” นักธุรกิจเจ้าของผลิตภัณฑ์สกินแคร์ ให้ความสำคัญกับสาระของชีวิต ไม่ชอบออกสังคม ไม่ชอบกินข้าวนอกบ้าน และยอมรับว่า ตัวเองเป็น Introvert (สบายใจที่ได้อยู่กับตัวเอง⁽¹⁾) ไม่เชื้อเชิญคนในสังคมเข้ามาในสมอง “ตอนนี้กินวัน 2 มื้อ ผมรู้สึกว่าการกินเป็นภาระชีวิต ต้องคิดอีกแล้วเหรอว่าจะกินอะไร ช่วยเอามาวางข้างหน้า และกินให้เสร็จ แล้วจะได้ไปทำอย่างอื่นต่อ ถ้าไปกินข้างนอกรถก็ติด กว่าจะได้กินหมดเวลาไป 3 ชั่วโมง (หนูดี เสริมว่า เขาไม่เอนจอยร้านอาหาร ไม่เอนจอยคาเฟ่ ไม่ชอบถ่ายรูปอาหาร ไม่ชอบถ่ายรูปตัวเองด้วย แต่ต้องไลฟ์บ้างเพราะอยากโชว์ผักของตัวเอง) ⁽²⁾

ทั้งคู่ตั้งใจปลูกผักกินเอง จึงตัดสินใจซื้อที่ดินข้างบ้าน เนื้อที่ 60 ตารางวา มาทำสวนผักออร์แกนิก เพราะหนูดีชอบทำอาหารจึงเป็นที่มาการเปิดเพจ From Farm to Fork – Bangkok ไว้แนะนำการรับประทานผักปลอดภัย แต่ไม่ได้ปลูกเพื่อขาย ตกลงกันว่าจะไม่นำงานอดิเรกมาเป็นอาชีพ เพราะถ้าขายแล้วไม่มีผัก หรือผักไม่สวยจะทำให้เครียด เนื่องจากการทำธุรกิจต้องคิดเรื่องต้นทุน การตลาด หรือทำแล้วต้องมีกำไร

“ผมชอบปลูกต้นไม้และชอบเลี้ยงสัตว์อยู่แล้ว เป็นคนใกล้ชิดธรรมชาติ แต่ไม่เคยปลูกผักเพื่อกินจริงจังแบบนี้ แต่ผักผลไม้ที่ซื้อมามียาฆ่าแมลงเยอะมาก ก็เลยใช้พื้นที่ตรงนี้ปลูกผักกินเอง ผมทำงานบริษัทยาในอเมริกามาเกือบ 10 ปี ในอเมริกาและฝั่งยุโรป สาเหตุการตายมาจากโรคหัวใจ แต่คนไทยอันดับหนึ่งคือมะเร็ง ผมค่อนข้างมั่นใจว่าสารเคมีตกค้างเป็นส่วนหนึ่งของการเกิดโรคมะเร็ง และอัตราการตายสูงมาก”

“ประเทศไทยไม่ใหญ่มาก แต่อัตราการนำเข้ายาปราบศัตรูพืชอันดับต้น ๆ ของโลก และมันก็จะไปอยู่ในพืชผัก ในน้ำในดิน ฉะนั้นเราไม่ไว้ใจว่ามีผักปลอดภัยอยู่ในตลาด เรารู้ว่า มันไว้ใจไม่ได้ เพราะเกษตรในปัจจุบันถูกกดดันจากโมเดิร์นเทรด จะต้องส่งผักเท่านี้ในจำนวนเท่านี้ เวลานี้ ไม่งั้นจะโดนปรับ ซึ่งการทำเกษตรอินทรีย์ไม่สามารถผลิตจำนวนตามความต้องการได้ เพราะวันหนึ่งอยู่ ๆ ฝนตก ผักเน่า แมลงลง เมื่อกำหนดปริมาณการผลิตไม่ได้ ทำให้เกษตรกรต้องมีทางลัดในการประกันความเสี่ยง เพราะเขาไม่อยากโดนปรับ จึงจำเป็นต้องใช้ยาในการปลูก”

ในฐานะเรียนจบด้านเคมีมา ดอกเตอร์จากสแตมฟอร์ด ย้ำว่า เกษตรกรไม่ได้ใช้เพียงยาตัวเดียว แต่ใช้ยาฆ่าแมลงเป็นค็อกเทล 5-10 ตัว ทั้งยาฆ่ารา ยาฆ่าแมลง ยาฆ่าหญ้า ใช้หลายอย่างผสมกันเพื่อฉีดพ่น ยกตัวอย่าง ส้ม มีการฉีดยา 100 เปอร์เซนต์ และเกินปริมาณที่พอดี หรือพริก กะเพรา โหระพา ผักชี จากการอ่านงานวิจัยพบว่า แม้จะใช้ยาต่ำกว่ามาตรฐานที่กำหนดไว้ แต่เมื่อฉีดหลายตัวไปรวมกันจะมีผลทวีคูณ นี่คือที่มาของการปลูกผักกินเอง

แปลงผักออร์แกนิกของพี่โพและหนูดีใช้ปุ๋ยหมักทำเอง โดยนำเปลือกผลไม้ เศษผักเศษอาหาร ของเหลือจากการประกอบอาหารมาเทรวมกัน แล้วนำไปใส่ในบ่อหมักที่มีดิน ขยะเปียก ขยะแห้ง วางซ้อนเป็นชั้น ๆ มีทั้งใบไม้ กระดาษลัง พอผ่านไปสักระยะก็จะกลายเป็นดินและนำไปปลูกผักในสวน “พอใบไม้ในบ้านไม่พอก็เขียนจดหมายไปหาเพื่อนบ้านเพื่อขอเศษไม้ ใบไม้ เอากระสอบไปให้ด้วย และนำมาทำปุ๋ย มีผักก็ไปแบ่งปันเขา พอเราไม่ขายก็ไม่ต้องเครียด ไม่ต้องมานั่งล้างผัก แพ็กผัก ตอบไลน์ มันกินเวลาเรามาก เราอยากเอาเวลาไปทำอย่างอื่น”

“พสุธ” เป็นแพลนต์ เบส ที่กินซีฟู๊ด เขาเล่าเรื่องนี้เพราะจะบอกถึงความไม่เข้มงวดในการรับประทานอาหารหรือกินแพลนต์ เบส แล้วจะไม่กินอย่างอื่นเด็ดขาด โดยพี่โพและหนูดีอธิบายว่าบางครั้งต้องไปกินข้าวกับเพื่อนก็สามารถกินเมนูเดียวกับเพื่อนได้ เพื่อไม่ให้เพื่อน ๆ ลำบากใจ จะไม่มีการแยกเมนูกันกิน หรือจะไม่บอกเพื่อนว่าไม่กินสิ่งนั้นสิ่งนี้ ซึ่งในชีวิตจริงไม่ได้นัดเจอเพื่อนบ่อย แต่ชีวิตปกติจะไม่รับประทานเนื้อสัตว์

การใช้ชีวิตที่เรียบง่าย และ “พอเพียง” ทำให้พี่โพ และ หนูดี ไม่เน้นบริโภคนิยม ไม่มีความรู้สึกว่าต้องมีรถแพง ๆ มีนาฬิกาแพง ๆ หรือใช้เสื้อผ้าแพง ๆ เพื่อแสดงถึงความสำเร็จ หรือมีรายได้สูงกว่าคนอื่น เขาเห็นด้วยกับ หนูดี ที่เสริมขึ้นว่า  “คำว่าพอเพียง คือการไม่ล้างผลาญทรัพยากรโลก เงินของมนุษย์มันสมมติขึ้น แต่ใช้แล้วต้องไม่ทำให้ทรัพยากรมันพัง สิ่งแวดล้อมมันพัง เราจะสูญเสียทั้งสุขภาพ และชีวิตแบบจริง ๆ ฉะนั้นเรามองไปไกลกว่าคำว่าเงิน หรือไม่อยากใช้คำว่า “พอเพียง” ควรใช้คำว่า เราให้เกียรติทรัพยากรโลก”

การใช้ชีวิตไม่ฟุ่มเฟือยเป็นการลดการใช้ทรัพยากร ลด Carbon Footprint หรือลดรอยเท้าคาร์บอน แต่ก็อยู่บนพื้นฐานที่ว่า ต้องมีความสุขและสมดุล เขาทั้งคู่จึงไม่มองคำว่า “พอเพียง” ต้องจนเท่านั้น “ผมมองว่าคำว่าพอเพียงนิยามกันผิด คือ พอพูดเรื่องพอเพียงคนจะมองเรื่องตัวเงิน พอเพียงต้องไม่ใช้เงิน ไม่หาเงิน ใช้น้อย ๆ กินน้อย ๆ แต่ความพอเพียงของผมคือ เป็นความพอเพียงทางทรัพยากร หมายความว่าเราใช้เงิน อาจจะใช้เงินเยอะ แต่ซื้อของที่ได้มามันต้องคุ้ม จะไม่ซื้ออะไรที่ใช้เงินเยอะ ๆ ไม่คุ้ม แต่มันฟุ่มเฟือย”

“ฉะนั้นความพอเพียงพอของผม มันแพงได้ เรามีเงินได้ แต่ใช้เงินให้มันเกิดประโยชน์มากที่สุด อะไรที่มันอาจจะถูก แต่มันทำให้เกิดมลภาวะทางสิ่งแวดล้อม อย่างเช่นน้ำขวดพลาสติก อาจจะไม่กี่ตังส์ แต่ผมเลือกที่จะไม่ซื้อ ผมเลือกที่จะเอาแก้วไปเอง ผมคิดว่าไม่พอเพียงทางทรัพยากร”