นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่จีนใช้ยาแผนโบราณของจีน หรือ TCM เพื่อต่อสู้กับการระบาดของโรคร้ายแรง ช่วงที่โรคระบบทางเดินหายใจเฉียบพลันร้ายแรง (SARS) ระบาดเมื่อปี 2546 จีนก็ใช้ยาแผนโบราณช่วย และต่อมาเมื่อมีการระบาดของไข้หวัดนก หรือ H1N1 ยาแผนโบราณจีนก็มีบทบาทเช่นกัน
จากรายงานการศึกษาทางคลินิกเกี่ยวกับการรักษาโรคซาร์ส เมื่อปี 2546 พบว่าการเพิ่มการรักษาด้วยยาแผนโบราณซึ่งส่วนใหญ่ใช้ส่วนประกอบยาสมุนไพร สามารถช่วยลดอัตราการตายและช่วยให้อาการของผู้ป่วยวิกฤตดีขึ้น และบรรเทาอาการ เช่น หายใจลำบาก เมื่อเทียบกับการรักษาด้วยยาแผนตะวันตกเพียงอย่างเดียว (1)
นอกจากผลการรักษาทางคลินิก ยังมีกระแสร่ำลือในหมู่ประชาชนด้วยว่าสมุนไพรบางชนิดมีสรรพคุณในการป้องกัน/รักษาโรค H1N1 เช่น โป๊ยกั๊ก (Illicium verum) ทำให้ในปี 2552 ประชาชนควานหาโป๊ยกั๊กเพื่อนำมาป้องกันโรคดังกล่าวจนแพทย์ต้องเตือน
แต่เรื่องนี้เป็นความเชื่อที่มีมูล เพราะประมาณ 90% ของโป๊ยกั๊กทั้งโลก นำมาใช้สกัดกรดชิคิมิกซึ่งเป็นตัวกลางทางเคมีที่ใช้ในการสังเคราะห์ Oseltamivir หรือยา Tamiflu ที่ใช้รักษาใช้รักษาและป้องกันไข้หวัดใหญ่ สายพันธุ์เอ และ บี (2)
ในการระบาดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ หรือ COVID-19 คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติจีนประกาศแผนการอีกแนวทางหนึ่งสำหรับต่อสู้กับ COVID-19 เมื่อวันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2563 โดยแนะนำให้สถาบันการแพทย์รวมเอาแนวทางการรักษาแบบการแพทย์แผนจีนเข้ามาในสูตรด้วยพร้อม ๆ กับการรักษาแผนสมัยใหม่ เพราะด้วยจำนวนผู้เสียชีวิตและอัตราการติดเชื้อที่เพิ่มสูงขึ้น ทำให้เจ้าหน้าที่ของจีนคิดที่จะใช้ค็อกเทลสูตรยาที่เป็นการผสมผสานยาแผนโบราณของจีนกับยาแผนตะวันตก (3)
เมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ Zhang Boli ที่ปรึกษาทั่วไปของโรงพยาบาล Wuhan Jiangxia Fangcai พูดถึงการรักษาโรคปอดบวมจากไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ว่า ในการตรวจสอบและวิจัยทางคลินิกเขาพบว่าการแพทย์แผนจีนมีผลในการรักษาโดยเฉพาะการลดอาการไข้ และควบคุมไม่ให้โรคลุกลาม ลดปริมาณฮอร์โมน และลดภาวะแทรกซ้อน
“การแพทย์แผนจีนและตะวันตกมีจุดแข็งของตัวเอง และการรักษาด้วยยาจีนและตะวันตกแบบผสมผสาน … ช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาที่ดีที่สุด” Zhang Boli กล่าว
จากรายงานเมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ มีผู้เข้าร่วมการรักษาด้วยยาแผนจีนมากกว่า 50,000 คน และได้ผลที่น่าพอใจ ต่อมาเมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ Jiang jian ผู้อำนวยการกองการแพทย์ สำนักงานการแพทย์แผนจีนแห่งรัฐเปิดเผยว่า ในเวลานี้มีผู้ติดเชื้อไวรัสใช้ยาแผนจีนแล้วถึง 60,107 ราย ทำให้มีผู้ใช้ยาแผนจีนรักษาแล้วถึง 85.2% (4)
Zhang Boli ทำการวิเคราะห์และพบว่าจำนวนผู้ป่วยที่ต้องสงสัยว่าติดเชื้อไวรัสโคโรนาลดลงอย่างมากหลังจากรับประทานยาแผนจีน ส่วนผู้ป่วยบางคนที่ได้รับการวินิจฉัยว่าติดเชื้อแล้วมีบางรายได้ใช้ยาจีนโบราณในระยะแรก พบว่าภูมิคุ้มกันไม่ได้รับผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญ และไม่ลดต่ำลง แต่ช่วยกระตุ้นกระบวนป้องกันของร่างกาย (3)
สูตรยาที่นำมาใช้ส่วนใหญ่เป็นผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ โดยเฉพาะสมุนไพร เช่น (3)
- สูตรยา Jinhua Qinggan Granule (จินฮวาชิง กั่ง ฟาง) เป็นยาแผนโบราณที่ผลิตขึ้นเพื่อนำมารักษาโรคไข้หวัดใหญ่ H1N1 รักษาอาการเป็นไข้ เจ็บคอ และอาการไอ ซึ่งเป็นอาการของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่เช่นกัน ตัวยาสำคัญของสูตรนี้คือต้นสายน้ำผึ้ง (Lonicera japonica Thunb.) และต้นอวี๋เย่จินฮวา (Mussaenda Pubescens Ait.f.) ส่วนผสมอื่น ๆ เช่น เหลี่ยงเคี้ยว (Forsythia suspensa) มีสรรพคุณขับพิษ/ขับร้อน และรากต้นกิ๊กแก้ (Platycodon grandiflorus) มีสรรพคุณขับเสมหะ บรรเทาอาการแน่นหน้าอก คอบวมเจ็บ
- สูตรยา Huoxiang Zhengqi Shui (ฮั่วเซียง เจิ้งชี่ สุ่ย) เป็นยาน้ำสมุนไพรแผนโบราณ ยาสูตรนี้มีสรรพคุณทำให้เหงื่อออกท่วมตัวและลดความร้อนที่เกิดขึ้นในฤดูร้อนเพื่อลดความชื้นและควบคุมการทำงานของม้ามและกระเพาะอาหาร อาการเหล่านี้เป็นผลทำให้เกิดไข้หวัด และอาการปวดหัววิงเวียน ซึ่งเป็นอาการหนึ่งของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่
ตัวยาสำคัญของสูตรนี้คือ โกฐเขมา (Atractylodes lancea) รักษาอาการไม่สบายเนื้อไม่สบายตัว ปลดปล่อย “ชี่” หรือพลังชีวิตให้เคลื่อนไหวได้สะดวกและลดอาการวิงเวียน, ผิวส้มตากแห้ง (Citri Reticulatae Pericarpium) อุดมด้วยวิตามินซี ช่วยขับเคลื่อนพลังชี่ให้สะดวกและลดเสมเหะ
- สูตรยาเซวี่ยปี้จิ้ง (Xue Bi Jing) เป็นยาสมุนไพรใช้สำหรับฉีด ช่วยรักษาอาการปอดบวมรุนแรง ซึ่งเป็นลักษณะอาการที่สำคัญของโรคไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ ส่วนประกอบสำคัญของยาสูตรนี้คือ คำฝอย (Carthamus tinctorius) มีสรรพคุณร้อนช่วยทำให้เลือดไหลเวียนสะดวก บรรเทาอาการบาดเจ็บภายในร่างกาย, รากเสาเย่า (Paeonia anomala) มีสรรพคุณช่วยทำให้เลือดไหลเวียนสะดวก, โกฐหัวบัว (Ligusticum striatum) มีสรรพคุณกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดและขับลม และตังเซียม (Salvia miltiorrhiza) ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือด
- ถี่ไว่ เผยอวี้ หินวหวง (Bos taurus domesticus Gmelin) หรือว่า หนิวหวง คือ นิ่วตากแห้งของวัวซึ่งหายากมากและมีราคาแพงมาก มีสรรพคุณลดเสมหะ ลดความร้อนในร่างกาย ลดความร้อนในตับ ล้างพิษ นำมาใช้รักษาอาการเป็นไข้ตัวร้อน อาการวิงเวียน เจ็บคอ ซึ่งเป็นอาการหลัก ๆ ของโรคไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่
ยาแผนโบราณเหล่านี้เป็นยาที่ถูกผลิตขึ้นแบบสำเร็จรูปพร้อมใช้งานแบบเดียวกับยาแผนปัจจุบันโดยไม่ต้องนำมาปรุงอีก สามารถซื้อหาได้ทั่วไป แต่การรักษาด้วยแพทย์แผนโบราณจีนยังมีข้อแนะนำจำเพาะอีก คือแต่ละพื้นที่/มณฑล จะมีคำแนะนำตัวยาและการรักษาที่แตกต่างกันไปบ้าง เนื่องจากแต่ละพื้นที่มีสภาพลมฟ้าอากาศที่ไม่เหมือนกัน
นอกจานี้ ยังมีคำแนะนำของหน่วยราชการบางแห่งให้ประชาชนหันมาใช้ยาสมุนไพรแผนโบราณเพื่อรักษาอาการที่เกี่ยวเนื่องกับโรคไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ใหม่ โดยบอกสูตรตัวยารักษาแผนโบราณ เพื่อให้ประชาชนนำตัวยาไปปรุงและใช้ด้วยตัวเองอีกด้วย
อ้างอิง
- Rapid Response:Traditional Chinese medicine in the treatment of SARS Retrived from https://www.bmj.com/rapid-response/2011/10/29/traditional-chinese-medicine-treatment-sars
- Expert: Direct consumption of star anise does not prevent H1N1 influenza. Retrived from http://www.gov.cn/jrzg/2009-05/17/content_1316710.htm
- Traditional Chinese medicine has exact effects on mild cases and can also help treat severe cases Retrived from http://www.xinhuanet.com/2020-02/20/c_1125598825.htm
- Anti-epidemic highlights the role of traditional Chinese medicine (health focus) Retrived from http://society.people.com.cn/n1/2020/0221/c1008-31597294.html