เจ้าหนูฮีโร่ “มากาวา” ที่เข้าไปปฏิบัติการดมกลิ่นทุ่นระเบิดในกัมพูชาและได้รับเหรียญกล้าหาญในการช่วยชีวิตมนุษย์ได้เสียชีวิตลงแล้วด้วยในวัย 8 ขวบ
APOPO องค์กรพัฒนาเอกชนในการกวาดล้างทุ่นระเบิดที่ฝึกฝนหนูยักษ์แอฟริการะบุว่า มากาวาสามารถดมทุ่นระเบิดและระเบิดอื่น ๆ ในกัมพูชาได้มากกว่า 100 รายการระหว่างปฏิบัติหน้าที่
ผลงานของมันทำให้ได้รับรางวัลเหรียญทองจากองค์กรการกุศลด้านสัตวแพทย์ของอังกฤษ The People’s Dispensary for Sick Animal ในปี 2563
อย่างไรก็ตาม APOPO ได้ประกาศข่าวเมื่อวันอังคารที่ผ่านมาว่า HeroRAT Magawa ได้เสียชีวิตอย่างสงบแล้ว โดยก่อนหน้านั้นมากาวามีสุขภาพที่ดีและใช้เวลาส่วนใหญ่ในสัปดาห์ที่ผ่านมากับการเล่นตามปกติ แต่ช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์มันเริ่มช้าลง งีบหลับมากขึ้นและแสดงความสนใจในอาหารน้อยลงในช่วงวันสุดท้าย
มากาวาเพิ่งฉลองวันเกิดครบ 8 ขวบไปเมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา ซึ่งมันเพิ่งเกษียณอายุไปเมื่อปีที่แล้วและถือเป็น “หนูฮีโร่” ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดของ APOPO จนถึงปัจจุบัน
สำหรับมากาวาเกิดในเดือนพฤศจิกายน 2556 ที่มหาวิทยาลัยเกษตรแห่งโซโคอิเนในแทนซาเนีย ซึ่งได้ถูกฝึกฝนให้เรียนรู้วิธีค้นหาวัตถุระเบิดโดยใช้ประสาทรับกลิ่นอันน่าทึ่ง จากนั้น 3 ปีต่อมาจึงย้ายไปปฏิบัติงานเสียมราฐในกัมพูชา
ผลงานของมากาวาสามารถช่วยเคลียร์พื้นที่เสี่ยงกับระเบิดในกัมพูชาได้กว่า 225,000 ตารางเมตร ช่วยให้เจ้าหน้าที่กู้ปฏิบัติภารกิจกู้ระเบิดได้อย่างปลอดภัย
เมื่อปีที่แล้วมากาวาได้รับเหรียญเชิดชูเกียรติในฐานะสัตว์เลี้ยงกล้าหาญ เรียกได้ว่าผลงานเทียบเท่าสุนัขฮีโร่จาก PDSA องค์กรการกุศลด้านสัตวแพทย์แห่งสหราชอาณาจักรเลยทีเดียว แต่ได้เวลาเกษียณหลังโชว์ผลงานมา 5 ปี
ผลงานที่ประจักษ์สัตว์ฟันแทะตัวนี้สามารถใช้จมูกเคลียร์พื้นที่วางกับระเบิด หรือทุ่นระเบิดบนพื้นที่เทียบเท่ากับสนามฟุตบอล 42 สนามเลยทีเดียว สามารถตรวจพบกับระเบิด 71 รายการและอาวุธยุทโธปกรณ์ที่ยังไม่ระเบิดอีก 38 รายการ
ถามว่าทำไมจึงใช้หนูยักษ์มากู้ระเบิด องค์กร APOPO ให้เหตุผลว่า ก็เพราะขนาดและน้ำหนักของหนูยักษ์แอฟริกาสามารถเดินผ่านพื้นที่ที่วางระเบิดไว้โดยไม่ไปกดชนวนระเบิด จึงทำงานได้เร็วกว่ามนุษย์มาก
เจ้ามากาวาวัย 7 ปี ตัวนี้เกิดที่ประเทศแทนซาเนีย เมื่อปี 2556 จากนั้นปี 2559 ย้ายมาอยู่เมืองเสียมราฐ หรือ เสียมเรียบของกัมพูชา โดยตั้งแต่มารับหน้าที่ “ทหารตัวน้อย” แห่งอดีตสนามรบมากาวาได้รับการดูแลอย่างดี ได้กินอาหาร เล่น และออกกำลังกาย พร้อมกับการตรวจสุขภาพทุกวัน
ลิลี ชาลลอม โฆษกองค์กร APOPO ในแทนซาเนีย กล่าวว่า ส่วนใหญ่มากาวาจะกินผลไม้ ผักสด ปลาแห้งตลอดจนกินวิตามินและไฟเบอร์ด้วย นอกจากนี้เจ้าหน้าที่จะนำมันไปออกกำลังกายโดยการวิ่งบนกระบะทรายและล้อหมุนวันละ 20-30 นาทีอีกด้วย
APOPO ระบุว่า ขณะนี้มีหนูที่ได้รับการฝึกใหม่ 20 ตัวและจะถูกส่งถึงกัมพูชาเมื่อไม่นานมานี้เพื่อเริ่มออกตรวจจับทุ่นระเบิดแทนเจ้ามากาวา เนื่องจากมรดกของสงครามกลางเมืองที่โหดร้ายของกัมพูชาในปี 2513 และ 2523 ข้อมูลจากศูนย์ปฏิบัติการทุ่นระเบิดกัมพูชา (CMAC) ระบุว่า ยังมีระเบิดที่ยังไม่พบอีกประมาณ 6 ล้านลูก
นอกจากกัมพูชาแล้ว องค์กร APOPO ยังทำงานช่วยเก็บกู้ระเบิดอยู่ในประเทศอังโกลา ซิมบับเว และโมซัมบิก เพื่อเก็บรอยบาดแผลแห่งสงครามความขัดแย้ง ซึ่งทุกวันนี้ยังมีประชากรโลกมากกว่า 60 ล้านคนใน 59 ประเทศเสี่ยงภัยกับระเบิดและลูกปืนใหญ่ที่ตกค้างอยู่ในพื้นที่ โดยเมื่อปี 2561 มีเหยื่อได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตจากกับระเบิดถึง 6,897 ราย
อ้างอิง:
• Lianne Kolirin () “Magawa, the ‘hero rat’ who sniffed out landmines, has died”. CNN
• Magawa, The Medal-Winning, Landmine-Detecting Hero Rat, Has Died Aged Eight . iflscience
• https://www.facebook.com/igreenstory/posts/2860757117573516