ทำความรู้จัก “รอยเลื่อนคลองมะรุ่ย” มังกรหลับแห่งภาคใต้ รอยเลื่อนที่มีพลังยาว 150 กม. ครอบคลุม 4 จังหวัดภาคใต้ ที่พร้อมส่งสัญญาณเตือนภัยได้ทุกเมื่อ
แผ่นดินไหวที่กระบี่ เมื่อวันที่ 14 เม.ย. 2568 ขนาด 3.5 แมกนิจูด บริเวณ ต.คลองเขม้า อ.เหนือคลอง จ.กระบี่ เกิดจาก รอยเลื่อนคลองมะรุ่ย ซึ่งเป็นรอยเลื่อนที่มีพลัง พาดผ่านจังหวัดกระบี่ สุราษฎร์ธานี พังงา และภูเก็ต รอยเลื่อนนี้มีความยาวประมาณ 150 กม. และมีศักยภาพในการก่อให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดปานกลาง
แผ่นดินไหวกระบี่
รอยเลื่อนคลองมะรุ่ย: มังกรหลับแห่งภาคใต้
รอยเลื่อนคลองมะรุ่ย เป็นหนึ่งในรอยเลื่อนที่มีพลัง (Active Fault) ในประเทศไทยที่ได้รับความสนใจจากนักธรณีวิทยาและหน่วยงานด้านภัยพิบัติ ด้วยศักยภาพในการก่อให้เกิดแผ่นดินไหวในระดับปานกลางถึงรุนแรง รอยเลื่อนนี้จึงเปรียบเสมือน “มังกรหลับ” ที่พร้อมจะตื่นขึ้นเมื่อถึงเวลา บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักรอยเลื่อนคลองมะรุ่ย ตั้งแต่ที่มา ลักษณะ ไปจนถึงความสำคัญต่อการเตรียมรับมือภัยพิบัติในอนาคต
ที่มาและตำแหน่งของรอยเลื่อนคลองมะรุ่ย
รอยเลื่อนคลองมะรุ่ยตั้งอยู่ในภาคใต้ของประเทศไทย พาดผ่านพื้นที่สำคัญ 4 จังหวัด ได้แก่ สุราษฎร์ธานี กระบี่ พังงา และภูเก็ต โดยเริ่มจากบริเวณทะเลอันดามันทางทิศตะวันออกของเกาะภูเก็ต ผ่านอำเภอต่างๆ เช่น อ.เกาะยาว อ.ทับปุด อ.ตะกั่วทุ่ง ในจังหวัดพังงา ไปจนถึง อ.พนม อ.คีรีรัฐนิยม และอ.บ้านตาขุน ในจังหวัดสุราษฎร์ธานี รอยเลื่อนนี้มีความยาวประมาณ 148-150 กิโลเมตร และวางตัวในแนวทิศตะวันออกเฉียงเหนือ-ตะวันตกเฉียงใต้ มีลักษณะเป็นรอยเลื่อนตามแนวระนาบแบบเหลื่อมซ้าย (Left-lateral Strike-slip Fault) ซึ่งหมายถึงการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลกที่เลื่อนผ่านกันในแนวนอน
ลักษณะและพฤติกรรมของรอยเลื่อน
รอยเลื่อนคลองมะรุ่ยจัดเป็นรอยเลื่อนที่มีพลัง หมายความว่ายังคงมีการสะสมพลังงานและมีโอกาสปลดปล่อยออกมาในรูปของแผ่นดินไหวได้ จากการศึกษาทางธรณีวิทยา พบว่ารอยเลื่อนนี้เคยก่อให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่เมื่อประมาณ 4,000 ปีก่อน คาดว่ามีขนาดถึง 6-7 ริกเตอร์ และเมื่อ 2,000 ปีก่อนก็เกิดแผ่นดินไหวขนาดปานกลางราว 6.8 ริกเตอร์ ในยุคปัจจุบัน รอยเลื่อนนี้มีการเคลื่อนตัวอยู่เป็นระยะ โดยเฉพาะในบริเวณทะเลอันดามัน ซึ่งช่วยลดการสะสมพลังงานเมื่อเทียบกับการกักเก็บไว้นานๆ ที่อาจนำไปสู่แผ่นดินไหวครั้งใหญ่
เหตุการณ์แผ่นดินไหวที่เกี่ยวข้องกับรอยเลื่อนนี้ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา
- 16 เมษายน 2555: แผ่นดินไหวขนาด 4.3 ริกเตอร์ ที่ อ.ถลาง จ.ภูเก็ต มีอาฟเตอร์ช็อกตามมาหลายครั้ง
- 7 พฤษภาคม 2558: แผ่นดินไหวขนาด 4.5 ริกเตอร์ ทางทิศใต้ของเกาะยาว จ.พังงา
- 13 กุมภาพันธ์ 2566: แผ่นดินไหวขนาด 3.7 ริกเตอร์ ที่ อ.กะปง จ.พังงา
- 14 เมษายน 2568: แผ่นดินไหวขนาด 3.5 ริกเตอร์ ที่ อ.เหนือคลอง จ.กระบี่ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ล่าสุดที่ยืนยันว่ารอยเลื่อนนี้ยังคง “มีชีวิต”
ความสำคัญและความเสี่ยง
รอยเลื่อนคลองมะรุ่ยมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการวางแผนป้องกันภัยพิบัติในภาคใต้ เนื่องจากพาดผ่านพื้นที่ที่มีความหนาแน่นของประชากรและแหล่งท่องเที่ยวสำคัญ เช่น ภูเก็ต กระบี่ และพังงา ซึ่งเป็นจุดหมายปลายทางยอดนิยมของนักท่องเที่ยวทั้งในและต่างประเทศ การเกิดแผ่นดินไหวขนาดปานกลางถึงใหญ่ในบริเวณนี้อาจส่งผลกระทบต่อ:
- โครงสร้างพื้นฐาน: อาคาร บ้านเรือน และถนนอาจได้รับความเสียหาย โดยเฉพาะในพื้นที่ที่ไม่ได้ออกแบบให้ทนต่อแผ่นดินไหว
- เศรษฐกิจท้องถิ่น: การท่องเที่ยวซึ่งเป็นรายได้หลักของจังหวัดเหล่านี้อาจได้รับผลกระทบจากความหวาดกลัวของนักท่องเที่ยว
- ความปลอดภัยของประชาชน: แผ่นดินไหวในทะเลอาจก่อให้เกิดหลุมยุบหรือดินถล่มในบางพื้นที่ แม้จะไม่ถึงขั้นก่อให้เกิดสึนามิก็ตาม
รศ.ดร.ปัญญา จารุศิริ นักวิชาการ จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เตือนว่า รอยเลื่อนคลองมะรุ่ยและรอยเลื่อนระนองที่อยู่ใกล้เคียงอาจใกล้ถึง “คาบอุบัติซ้ำ” ซึ่งหมายถึงช่วงเวลาที่พลังงานที่สะสมมานานจะถูกปลดปล่อยออกมาในรูปของแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ อย่างไรก็ตาม การที่รอยเลื่อนนี้มีการปลดปล่อยพลังงานในทะเลบ่อยครั้งถือเป็นสัญญาณที่ดี เพราะช่วยลดโอกาสของการเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงบนบก
