วิทยาศาสตร์สภาพภูมิอากาศ หมายถึง “การคงอยู่ชั่วขณะของสภาวะมหาสมุทรผิดปกติ” โดยวัดจากความผิดปกติของอุณหภูมิผิวน้ำทะเลที่คงอยู่ทุกปี และเป็นแหล่งสำคัญของการคาดการณ์ในระบบภูมิอากาศ
โดยสรุปในภาษาคนทั่วไปก็คือ “ความทรงจำของมหาสมุทร” หมายถึงบันทึกสภาพอากาศผิดปกติในท้องทะเลและมหาสมุทรนั่นเอง และมันสามารถใช้คาดเดาความผันผวนของสภาพภูมิกาศได้
เนื่องจากมหาสมุทรมีความสามารถอย่างมากในการดูดซับความร้อน อุณหภูมิจึงเปลี่ยนแปลงช้ากว่าอากาศหรือบรรยากาศ และมันช้ามากจนเราคาดไม่ถึงเลยทีเดียว จนมันคงอยู่เหมือนกับความทรงจำที่เก็บไว้
หากยังไม่เห็นภาพ มีตัวอย่างคือ ในปี 2019 นักวิจัยพบว่า มหาสมุทรแปซิฟิกระดับลึกมีอุณหภูมิที่ยังคงล่าช้ากว่ามหาสมุทรที่เหลือ โดยช้ากว่าหลายศตวรรษในแง่ของอุณหภูมิ
ตัวอย่างเช่น ส่วนที่ลึกที่สุดของมหาสมุทรยังคงตอบสนองต่อการเข้าสู่ยุคน้ำแข็งน้อยซึ่งเกิดขึ้นเมื่อหลายร้อยปีก่อน หมายความว่ามันยังเก็บอุณหภูมิเก่า หรือ “ความทรงจำ” เมื่อหลายร้อยปีก่อนเอาไว้นั่นเอง
ดังนั้น ในขณะที่บางส่วนของมหาสมุทรกำลังเห็นการเปลี่ยนแปลงอันเนื่องมาจากภาวะโลกร้อน ณ มุมที่ลึกที่สุดของท้องทะเลมันยังคง “จดจำ” ยุคที่เย็นกว่านั้นได้มาก และอาจถึงกับเย็นต่อไปได้อีก
แต่ตอนนี้ความทรงจำของมหาสมุทรกำลังเลือนรางไป นักวิจัยพบว่า ความจำในมหาสมุทรกำลังลดลงทั่วโลกมาจากระดับน้ำลึกเริ่มเกลือกกลั้วกับน้ำมหาสมุทรตอนบนเพื่อตอบสนองต่อภาวะโลกร้อน
ตามปกติมันมี “เลเยอร์” หรือชั้นที่กั้นเอาไว้ระหว่างน้ำตอนบนที่อุณหภูมิผันแปรง่ายกว่ากับระดับน้ำลึก แต่ชั้นพวกนี้กำลังเริ่มหายไปเพราะภาวะโลกร้อนที่เหมือนกับความทรงจำในสมองถูกอัลไซเมอร์เล่นงาน
โลกร้อนจึงเหมือนกับโรคอัลไซเมอร์ของมหาสมุทร มันกัดกินชั้นที่ห่อหุ้มความทรงจำเอาไว้ ทำให้มหาสมุทรหมดสภาพความเป็นแหล่งที่เก็บความเย็นจากยุคก่อน ๆ เอาไว้ พูดง่าย ๆ โลกกำลังร้อนอย่างทั่วไปจนถึงท้องทะเลลึก
ความจำในมหาสมุทรที่ลดลงส่งผลให้มีความยากขึ้นในการทำนายสภาพอากาศสุดขั้วและการจัดการทรัพยากรชีวภาพทางทะเลภายใต้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่กำลังเกิดขึ้น
นั่นหมายถึงการทำนายจำนวนประชากรปลา การทำประมง การใช้ชีวิตและอิงแอบกับทะเล และอาจเป็นทุกอย่างที่เกี่ยวกับทะเลและมุนษย์จะได้รับผลกระทบ
“ความทรงจำของมหาสมุทร” จึงไม่ใช่แค่คำสวย ๆ แต่มันกำลังเป็นสิ่งที่น่ากังวล เพราะความทรงจำนี้กำลังหายไป และมันทำให้มนุษยชาติอยู่ยากขึ้นเรื่อย ๆ
ข้อมูลจาก
- “Global decline in ocean memory over the 21st century” HUI SHI et al. SCIENCE ADVANCES. 6 May 2022 Vol 8, Issue 18 DOI: 10.1126/sciadv.abm3468.
- Sara Kiley Watson. (MAY 24, 2022). “Climate change is making the ocean lose its memory. Here’s what that means.”. Popular Science.
ภาพ Nhobgood Nick Hobgood/wikipedia.org
