ข้อเขียนนี้ให้เป็นส่วนหนึ่งของการไว้อาลัยให้กับ “ช้าง 11 ตัว” ที่สังเวยให้น้ำตกเหวนรก อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ซึ่ง ณ เวลานี้ ทางกรมอุทยานฯ ตอบรับข้อเสนอจากคนรักช้างที่เดิมพันชีวิตตัวเอง ด้วยการอดข้าวประท้วง นัดประชุมหามาตรการป้องกันเหตุซ้ำรอยอย่างยั่งยืนแล้ว
เนื่องจากมีช้างที่ตายไป 11 ตัว จึงขอรวบรวมข้อมูลน่าทึ่งของช้าง 11 เรื่อง มาให้ทำความรู้จักกันเพลินๆ
1.ดีเอ็นเอช้าง เผยความจริงออกมาว่า ช้างในโลกไม่ได้มีแค่ 2 สายพันธุ์อีกต่อไป แต่มี 3 สายพันธุ์ ประกอบด้วย ช้างแอฟริกันทุ่ง African Savanna Elephant ช้างแอฟริกันป่า African Forest Elephant และช้างเอเชีย Asian Elephant โดยญาติที่ใกล้ชิดช้างมากที่สุด ที่ยังมีชีวิตในโลกนี้ กลับเป็นสัตว์ตัวหนักแค่ 5-6 กิโลกรัม หน้าตาคล้ายหนู ขนฟูหนา ชื่อว่า Rock Hyrax
2.ช้างครองตำแหน่งที่สุดในโลกหลายอย่าง เช่น ตัวผู้ของช้างแอฟริกันทุ่ง คว้าเข็มขัดแชมป์ “สัตว์บกที่ใหญ่ที่สุดในโลก” ขณะที่ช้างตัวเมีย ครองมงฯ “สัตว์ตั้งท้องนานที่สุดในโลก” นานถึง 22 เดือน (เหนือกว่าพวกวาฬทุกชนิด) พอตกลูกออกมา ลูกที่โตในท้องก็มีน้ำหนักร่วม 100 กิโลกรัมไปแล้ว
3.ช้างเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดเดียวในโลก ที่กระโดดไม่เป็น และก็วิ่งไม่เป็นเช่นกัน ทำได้อย่างมากก็แค่เดินเร็ว (นิยามการวิ่งของสัตว์ 4 เท้า ต้องมีจังหวะที่เท้าทั้ง 4 ลอยจากพื้น แต่ช้างจะมี 2 เท้าที่ยันพื้นเสมอ แม้ตอนเร่งความเร็วสูงสุด) ถึงกระนั้น แค่เดิน “เหย่าๆ” ก็เร็วกว่าการวิ่งสุดฝีเท้าของคนอยู่ดี
4.ใบหูช้าง เป็นศูนย์รวมของเส้นเลือด เมื่อกางและกระพือ จะช่วยลดอุณหภูมิให้กับเลือดและร่างกายได้ (คล้ายการทำงานของหม้อน้ำรถยนต์ หรืออินเตอร์คูลเลอร์ของเทอร์โบ) มีการตั้งข้อสังเกตว่า ช้างแอฟริกัน ไม่ได้เด่นแค่ใบหูที่ใหญ่กว่าช้างเอเชีย แต่ใบหูยังมีรูปทรงคล้ายทวีปแอฟริกา นับว่าแปลกไม่ใช่เล่น
5.ช้างในธรรมชาติเป็นสัตว์อายุยืน อายุขัยใกล้เคียงกับคนที่ประมาณ 70 ปี แต่กลับมีอายุสั้นแทบไม่ถึง 20 ปี เมื่อต้องมาอยู่ในคอกเลี้ยง โดยช้างเลี้ยงที่ไม่มีโอกาสได้เดินไกลตามแบบฉบับของช้างป่า มักป่วยด้วยโรคข้ออักเสบ โรคติดเชื้อต่างๆ รวมถึงวัณโรค (ต่างจากสัตว์อีกหลายชนิด กลับมีอายุยืนในกรงขัง มากกว่าการอยู่ในธรรมชาติ)
6.ช้างเป็นสัตว์ “ชอบโซเชียล” กล่าวคือมีสังคมและความสัมพันธ์ในโขลงอันแน่นแฟ้น โดยเฉพาะเมื่อมีลูกช้างน้อยเป็นสมาชิกใหม่ บรรดาช้างตัวเมียที่เป็น “พี่-ป้า-น้า-อา” จะเข้ามาร่วมเลี้ยงเด็กด้วย ความเร็วในการเคลื่อนที่ของโขลงก็จะลดลง ให้พอดีกับสปีดการเดินของช้างน้อย
มีการสันนิษฐานว่าความผูกพันในครอบครัวช้างนี้เอง เป็นที่มาของโศกนาฏกรรมที่เหวนรก พอช้างน้อยพลาดท่า ช้างญาติผู้ใหญ่ที่คิดจะช่วย ก็เลยพลาดตาม
7.ช้างผ่านการทดสอบจากนักวิทยาศาสตร์ ว่าเป็นหนึ่งในสัตว์ไม่กี่ชนิดในโลก ที่จดจำตัวเองในกระจกเงาได้ นอกเหนือจากมนุษย์ ลิงเอปใหญ่ โลมา และพวกนกสาลิกา (Magpie)
8.ช้างมีหนังที่หนามากร่วม 1 นิ้ว แต่ก็มีบางจุดที่หนังบาง จุดอ่อนที่มีนี้เอง ทำให้ช้างกลัวผึ้ง และนำมาสู่นวัตกรรมการสร้างรั้วผึ้งกันช้างอันได้ผลดี ซึ่งในประเทศไทยก็เริ่มมีคนนำมาใช้บ้างแล้ว
นอกจากผึ้งแล้ว งานวิจัยพบว่าช้างก็กลัวมดด้วย โดยช้างจะหลีกเลี่ยงไม่กินต้นพืชที่มีรังมด เพราะมดอาจทำอันตรายต่อจุดบอบบางได้เช่นเดียวกับผึ้ง
9.งานวิจัยในต่างประเทศ พบว่าช้างใช้เสียงสื่อสารกันและกันอย่างซับซ้อน โดยสามารถสร้างเสียงได้ร่วม 70 แบบ มีทั้งเสียงแปร๋นราวกับเป่าทรัมเปต ไปจนถึงคลื่นเสียงที่เกินกว่าหูมนุษย์จะได้ยิน
แต่ที่พีคสุด เป็นการส่งคลื่นเสียงผ่านขาไปที่พื้นดิน ซึ่งช้างอื่นสามารถรับเสียงนี้ได้ แม้อยู่ห่างกันเป็น 10 กิโลเมตร โดยเสียงจากพื้นดินจะสะเทือนขึ้นมาตามขาหน้า เข้าไปที่หูชั้นกลาง
10.ช้างสามารถแสดงอาการคล้ายมนุษย์ ตอนทำพิธียืนไว้อาลัยต่อผู้เสียชีวิต โดยเมื่อช้างผ่านมาเจอกองกระดูกเก่าของช้างที่พวกมันรู้จัก จะมีอาการเศร้าสร้อย พร้อมกับยืนสงบนิ่งหลายนาที
อย่างไรก็ตาม “ป่าช้าช้าง” แบบในนิยายป่าดง ซึ่งว่ากันว่า เป็นสถานที่ที่ช้างจะมาตายรวมกัน และถ้าใครค้นพบจะกลายเป็นมหาเศรษฐีจากงาช้างจำนวนมหาศาล มันไม่มีจริงในโลก
11.”ช้างศึก” ที่มี “ซามูไร” เป็นคนเลี้ยง กำลังไปได้สวย และเป็นความหวังครั้งใหม่ของคนไทยทั้งชาติ!